Als vrijwilliger kom je bij anderen over de vloer die jouw hulp kunnen gebruiken. Soms zit die ander vast in complexe, zware situaties. Hoe zorg je dat je de moeilijke situatie van de ander niet mee naar huis, op je schouders neemt? Bij sommige complexe situaties vraag je je misschien af: “wat kan ik hier betekenen?” of: “heeft het nog wel zin dat ik hier dan langskom?” Deze vragen en wellicht machteloze gevoelens maken misschien dat je er wakker van ligt of dat je je thuis zorgen blijft maken. Het laat je dan niet meer los.
Wat we vaak zien bij vrijwilligers en zorgmedewerkers, is dat we de problemen van de ander als een spons absorberen. We noemen dit het “reddertype”, de spons.
De Redder
Kenmerken van het reddertype zijn:
- staan altijd klaar
- voelen zich in hoge mate verantwoordelijk voor het gedrag van de ander
- willen graag de moeilijkheden voor de ander weghalen.
- vinden het vreselijk om die ander te zien lijden; willen dat oplossen
- probeert voor de ander te denken, te voelen en te handelen
- ‘pamperen’
Herkent u zich hierin?
Redderen is een logische reactie en wordt veelal gestuurd door emoties. Redders gaan echter vaak te ver in het zorgen voor anderen. Het gevaar voor de redder is dan ook dat ze een spons worden. En sponzen kunnen verzadigd raken met alles wat op hen afkomt. De redder neemt de eigen grenzen niet meer in acht en raakt overbelast en uitgeput.
Teveel redderen is niet alleen nadelig voor jezelf, maar ook voor je de ander (je kind, partner, ouder). Je kunt als vrijwilliger niet alles oplossen. Je kunt niet alle pijn verzachten.
Door teveel te redderen kom je er ook niet aan toe om zelf (of met behulp van anderen) aan de slag te gaan (zelfstandig problemen aan te pakken).
Dat is immers ook niet nodig omdat er iemand continu voor hem of haar zorgt.
Naast de spons, kennen we ook het spiegel type; de grensrechter.
De grensrechter
De grensrechter is betrokken, maar laat niet over zijn of haar grenzen heen lopen. De grensrechter is een soort spiegel.
Kenmerken van de grensrechter:
- weet waar de eigen grenzen liggen en bewaakt deze ook goed
- laat blijken wat die grenzen zijn en waarom die grenzen voor hem of haarbelangrijk zijn
- kan zijn grenzen aangeven zonder daarbij de ander te laten vallen
- probeert zich daarbij niet te laten meeslepen door zijn of haar eigen emoties
- probeert door voldoende afstand te nemen controle over het eigen handelen te houden
- kan ‘helicopteren’
Het voordeel van de grensrechter positie (de ‘spiegel’ zijn) is dat je als vrijwilliger gezonder blijft. Je raakt niet overvol met alles wat er gebeurt, de stress loopt minder hoog op. Tegelijkertijd heeft het steviger in je eigen schoenen staan ook voordelen voor de persoon met een lichamelijke en/of geestelijke beperking. Je stimuleert hem of haar tot het nemen van zijn of haar eigen verantwoordelijkheid.
Hoe word je wat meer grensrechter
Bij je reactie op het gedrag van ander, spelen zowel emoties mee als je gezonde verstand. Vaak voelen mensen zich heen en weer geslingerd tussen gevoel en verstand. Soms gaan hun emoties met hen aan de loop zonder dat zij dit zelf willen. Zoals hierboven beschreven staat loop je het gevaar overbelast en uitgeput te raken. In je houding en je reacties kan het waardevol zijn om de controle te houden over je emoties. Je kunt jezelf dit voor een deel aanleren. Uiteraard is het niet altijd haalbaar om een grensrechter te zijn. Het meest wenselijk is dat er een evenwicht is tussen de grensrechter en de redder. Als je altijd grensrechter bent loop je namelijk het gevaar koel en zakelijk te worden en vervreemd te raken van je eigen gevoelens.
Wat ga jij vandaag doen om wat meer grensrechter te zijn?